واکسن پنوموکوک

در حال حاضر دو نوع واکسن غیر فعال پنوموکوک در بازار موجود است:

۱) واکسن پنوموکوک ۱۳ والان یا Prevenar-13: که پلی ساکارید تغلیظ شده ی کپسولی ۱۳ سروتیپ پنوموکوک را شامل می شود که با پیوند کووالانسی به پروتئین ناقل متصل است.

۲) واکسن پنوموکوک ۲۳ والان یا Pneumovax-23 که محتوی پلی ساکارید تغلیظ شده ۲۳ سروتیپ پنوموکوک است

سوای این تفاوت در محتوی تعداد سروتیپ هایی که در هر نوع واکسن وجود دارد باید دانست که Provenar-13 علاوه بر تحریک سلولهای لنفوسیت B-Cell می تواند باعث ایجاد تحریک سلولهای T-cell شود اقدامی که برای ایجاد سلولهای خاطره ای لنفوسیت B ضروری است و فقط در نوع ۱۳ والان واکسن مشاهده می شود.

چه افرادی فقط نیاز به تزریق واکسن ۲۳ والان پنوموکوک یا PPSV23 را به تنهایی دارند (به این مفهوم که نباید واکسن ۱۳ والان را برای آنها تزریق کرد) شامل افراد ۱۹ تا ۶۴ ساله ای است که ریسک بیشتری برای ابتلا به پنوموکوک دارند و یا عوارض ابتلا به این بیماری در آنها بیشتر است. این افراد عبارتند از:

۱) سیگاریهای فعال

۲) بیماران قلبی مزمن شامل نارسایی احتقانی قلب و کاردیومیوپاتی ( به جز فشار خون)

۳) بیماران ریوی مزمن شامل آسم و COPD

4) بیماران دیابتی

۵) افراد دارای اختلال سوء مصرف الکل

۶) بیماران کبدی مزمن شامل سیروز

بعضی افراد می بایست هر دو واکسن ۱۳ والان و ۲۳ والان را تزریق نمایند. این افراد شامل کلیه ی بالغین دارای یکی از بیماری های زمینه ای زیر یا افراد بالاتر یا مساوی ۶۵ سال هستند. در این موارد بهتر است ابتدا واکسن ۱۳ والان تزریق گردد و سپس واکسن ۲۳ والان تزریق شود. فاصله ی زمانی بین تزریق دو واکسن بستگی به نوع بیماری فرد دارد. بیمارانی که می بایست هر دو واکسن را تزریق کنند عبارتند از:

۱) افراد مبتلا به نشت مایع مغزی و نخاعی

۲) افراد دارای کاشت حلزون شنوایی

۳) نداشتن طحال (عملکردی یا آناتومیک) که شامل بیماران زیر است: بیماری کم خونی داسی شکل، سایر هموگلوبینوپاتی ها، فقدان مادرزادی و اکتسابی طحال

۴) بیماران دارای اختلال سیستم ایمنی مانند: ضعف مادرزادی یا اکتسابی در سیستم ایمنی (کمبود سلول B یا T، کمبود کمپلمان، اختلالات فاگوسیتی (به جز بیماری مزمن گرانولوماتوز)، ابتلا به HIV، بدخیمی گسترده (بدخیمی متاستاتیک یا تحت شیمی درمانی)، بدخیمی خونی (لوسمی، لنفوم هوچکین، لنفوم غیر هوچکین، میلوم مولتیپل)، پیوند عضو، ضعف ایمنی به علت تجویز کورتون یا رادیوتراپی، نارسایی کلیوی مزمن، سندرم نفروتیک

در بعضی منابع ذکر شده که می توان به افرادی بالای ۶۵ سال که مبتلا به هیچ بیماری زمینه ای دیگری نیستند از واکسن ۲۳ والان به تنهایی استفاده کرد. اقدامی که در بسیاری از کشورهای اروپایی انجام می شود. هر چند به نظر می رسد تزریق توام واکسن ۱۳ والان و ۲۳ والان برای افراد بالاتر از ۶۵ سالی که دارای اندیکاسیون دریافت واکسن ۲۳ والان در سن قبل از ۶۵ سال هستند مفیدتر است. همچنین بهتر است افراد بالاتر از ۶۵ سال که قصد سفر به مناطقی را دارند که برنامه ی واکسیناسیون منظمی نداشته اند از هر دو واکسن ۱۳ و ۲۳ والان استفاده نمایند.

گرچه توصیه ی خاصی در این مورد نشده است ولی پیشنهاد می گردد که تمامی افرادی که از ابتلا به بیماری مهاجم پنوموکوک جان سالم بدر برده اند هر دو نوع واکسن ۱۳ والان و ۲۳ والان را تزریق نمایند حتی اگر به هیچ یک از بیماری هایی که در بالا ذکر شد مبتلا نباشند.

توصیه بر این است که افراد بالای ۶۵ سال که دارای بیماری زمینه ای هستند واکسن ۲۳ والان را با فاصله ی حد اقل یک ساله از دریافت واکسن ۱۳ والان دریافت نمایند و برای ادامه واکسیناسیون نیز حد اقل ۵ سال با آخرین دوز تزریقی واکسن ۲۳ والان فاصله زمانی باشد. افراد بالای ۶۵ سال که مبتلا به هیچ یک از بیماریهای زمینه ای ذکر شده نیستند شاید بهتر باشد فقط واکسن ۲۳ والان را دریافت نمایند

برای افرادی که یک یا چند تزریق واکسن ۲۳ والان داشته اند و تا کنون واکسن ۱۳ والان را تزریق نکرده اند و بر طبق اندیکاسیون نیازمند دریافت این واکسن هستند توصیه می شود یک نوبت واکسن ۱۳ والان را با حد اقل فاصله ی زمانی یک ساله نسبت به آخرین تزریق واکسن ۲۳ والان دریافت نمایند.

برای افراد زیر ۶۵ سال که نیازمند دریافت مجدد واکسن ۲۳ والان هستند (نظیر بیماران ضعف ایمنی) توصیه بر این است که فاصله زمانی با دریافت واکسن ۱۳ والان حد اقل ۲ ماه (هشت هفته) و فاصله ی زمانی با دریافت واکسن ۲۳ والان قبلی حد اقل ۵ سال باشد. و در صورتی که ابتدا واکسن ۲۳ والان دریافت داشته اند برای دریافت واکسن ۱۳ والان باید یک سال بعد اقدام نماید.